واکنش رشد و عملکرد گندم به تراکم در خاک‏های شور و کشت دیم

این پژوهش با هدف بررسی اثر تراکم بوته بر رشد و عملکرد گندم (رقم کوهدشت) در خاک‏های شور و در شرایط کشت دیم در منطقه انبارالوم در استان گلستان در سال زراعی 88-1387 انجام شد. آزمایش در 3 مزرعه با شوری‏های 73/6، 34/9 و 63/11 دسی زیمنس بر متر با استفاده از 4 تراکم 125، 250، 375 و 500 بوته در مترمربع و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد، افزایش تراکم سبب افزایش شاخص سطح برگ، تعداد ساقه و نیز تعداد ساقه بارور در واحد سطح می‏شود، بیش ترین تعداد پنجه در مترمربع در تراکم 250 بوته در مترمربع تولید شدو افزایش تراکم به بیش از 250 بوته در مترمربع سبب کاهش تعداد پنجه در واحد سطح شد. همچنین تعداد دانه در سنبله با افزایش تراکم از 16 عدد در تراکم 125 بوته به 29/8 عدد در تراکم 500 بوته در متر مربع کاهش یافت. وزن هزاردانه نیز با افزایش تراکم کاهش یافت. برعکس، بیش ترین ماده خشک در بالاترین تراکم مشاهده گردید. افزایش شوری خاک سبب کاهش شاخص سطح برگ، تعداد ساقه، تعداد ساقه بارور، تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و مجموع ماده خشک در هکتار شد. بیش ترین وزن هزاردانه (42/38 گرم) در سطح اول شوری مشاهده شده و افزایش شوری خاک به 34/9 دسی‏زیمنس بر متر سبب، کاهش وزن هزاردانه گردید (99//36 گرم)، ولی شوری بیش تر خاک (63/11 دسی‏زیمنس‏ بر متر)، تأثیر معنی‏داری بر وزن هزاردانه نداشت. اثر متقابل شوری و تراکم بر تعداد پنجه بارور در مترمربع نشان داد که با افزایش شوری خاک، احتمال رشد کافی برای تولید دانه در پنجه‏ها کاهش می‏یابد و در نتیجه در بیش ترین سطح شوری هیچ‏یک از پنجه‏ها حتی در کم ترین تراکم، رشد کافی برای باروری نداشتند. از طرفی، عملکرد دانه با افزایش تراکم افزایش یافت، ولی نقش تراکم در تمام سطوح شوری خاک یکسان نبود، به‏نحوی‏ که، افزایش تراکم از 375 به 500 بوته در مترمربع در سطوح شوری 73/6، 34/9 و 63/11 دسی‏زیمنس بر متر، سبب افزایش عملکرد دانه به‏ترتیب به مقدار 46/4، 70/7 و 51/10 درصد شد. بنابراین برای دست‏یابی به حداکثر عملکرد در خاک‏های با شوری حدود 7 دسی‏زیمنس بر متر و کم تر، تراکم 375 بوته در مترمربع و در خاک‏های با شوری حدود 9 دسی‏زیمنس بر متر و بیش تر، استفاده از تراکم حدود 500 بوته در مترمربع، می‏تواند سبب عملکرد بیش تر دانه در واحد سطح شود.